Ιαπωνία: Οι κερασιές θα ανθίσουν και φέτος στην Οσάκα

Η παρατήρηση των λουλουδιών είναι ένα εθνικό σπορ για τους Ιάπωνες που γίνεται ιεροτελεστία στα άλση της πρώτης πρωτεύουσάς τους

Το άνθος της τέχνης

Η παρατήρηση των ανθισμένων κερασιών είναι ένα σπουδαίο κομμάτι του πολιτισμού των Ιαπώνων και έχει εμπνεύσει πλήθος καλλιτεχνών. Ακόμη πιο σπουδαίο κομμάτι του πολιτισμού τους είναι η εικαστική έκφραση της ξυλογραφίας.Oι κερασιές και το όρος Φούτζι είναι εμβλήματα της Ιαπωνίας.

Oι ανθισμένες κερασιές παραπέμπουν στο εφήμερο της ανθρώπινης ύπαρξης –αφού η ανθοφορία διαρκεί λίγες μόλις ημέρες–, ενώ το αγέρωχο βουνό συμβολίζει την αιωνιότητα. O  χαράκτης Κατσουσίκα Χοκουσάι (1760-1849) έβαζε συχνά μέσα στις ξυλογραφίες του το όρος Φούτζι.

Κάποιες από αυτές –μαζί και με άλλες «εικόνες του κόσμου και της ζωής που κυλάει» των Κιταγκάουα Oυταμάρο (1753-1806) και του Αντο Χιροσίγκε (1797-1858)– έφτασαν στην Ευρώπη (τύλιγαν με αυτές τις πολύτιμες πορσελάνες) και άλλαξαν την πορεία των εικαστικών τεχνών, επηρεάζοντας καθοριστικά τους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους, τον Εντουάρ Μανέ (1832-1883) και μετά τον Βίνσεντ βαν Γκογκ (1853-1890),  τον Εντγκάρ Ντεγκά  (1834-1917), τον Πολ Γκογκέν (1848-1903).

Και εδώ, μια από τους καλύτερους κλασικούς ξυλογράφους, η Αρια Κομιανού, συναντάται με τις κερασιές της Ιαπωνίας, ένα κλαδί των οποίων χάραξε ειδικά για «Το Βήμα». Oι ευρωπαίοι εικαστικοί συνεχίζουν να εμπνέονται από την παράδοση των ιμπρεσιονιστών ζωγράφων και οι Ιάπωνες να γοητεύονται από την ξυλογραφία.  H Ιαπωνία τίμησε την Αρια Κομιανού μεταξύ πολλών ξυλογράφων απ’ όλο τον κόσμο. Η Διεθνής Εταιρεία Χαρακτών (KIWA)  που εδρεύει στο Κιότο βράβευσε και εξέθεσε τέσσερα έργα της. (Ν.Γ. Μαστροπαύλος)

Η μυσταγωγία του χαναμί

Ισως δεν είναι εύκολο να εκτιμήσεις την ποίηση, την ομορφιά, την εικόνα μιας ανθισμένης κερασιάς αν δεν βρεθείς μαζί με Ιάπωνες την περίοδο του χαναμί –της ανθοφορίας των δένδρων– στην Oσάκα. Μικροί και μεγάλοι περιμένουν υπομονετικά τη σειρά τους και όταν οι πόρτες ανοίγουν ξεχύνονται στα μονοπάτια γύρω απ’ τα δένδρα, φωτογραφίζονται χαρούμενοι μ’ ένα τεράστιο χαμόγελο, έχοντας ασύγκριτο ενθουσιασμό, και αφήνουν εμβρόντητους όλους όσοι έχουν κατά νου μια χώρα που ζει μόνο στον φρενήρη ρυθμό της τεχνοκρατικής εξέλιξης.

Η Oσάκα, κύριο λιμάνι και εμπορικός σταθμός από τις αρχές της ιαπωνικής ιστορίας, πρώτη πρωτεύουσα της Ιαπωνίας και τρίτη μεγαλύτερη πόλη με πληθυσμό περίπου 3.000.000 κατοίκων, πέρα από το φυσικό σύνορο των ποταμών Ντοτζίμα-γκάβα και Τοσαμπόρι-γκάβα, χωρίζεται σε δύο μέρη: την Κίτα –το βόρειο μέρος που αποτελεί το εμπορικό και διοικητικό κέντρο, και το Μινάμι– το νότιο μέρος που περιλαμβάνει εμπορικά καταστήματα και νυχτερινά κέντρα διασκέδασης.

Παρατήρηση λουλουδιών

Οι ανθισμένες κερασιές είναι γνωστές ως «σακούρα» και πρόκειται για το εθνικό δένδρο της Ιαπωνίας, μια και οι Ιάπωνες εδώ και αιώνες αγαπούν να παρατηρούν τα λουλούδια της και να κάνουν τις γιορτές τους την περίοδο του χαναμί – της ανθοφορίας. Χαναμί γενικότερα σημαίνει την παρατήρηση των λουλουδιών, όμως αναφέρεται συνήθως στις κερασιές. Εφέτος το χανάμι θα διαρκέσει από την 1η ως τις 29 Απριλίου.

Στην Oσάκα μπορείτε να απολαύσετε το χαναμί στον κήπο του Κάστρου, αλλά και στο Expo Memorial Park, όπου στον χώρο της παγκόσμιας έκθεσης του 1970 βρίσκονται 5.000 κερασιές. Στο Πάρκο Κέμα Σακουρανομίγια, όπου σχεδόν 5.000 κερασιές κατά μήκος της όχθης του ποταμού Oκάβα εκτείνονται για μερικά χιλιόμετρα, στήνεται ένα μεγάλο πανηγύρι: υπαίθρια κιόσκια για φαγητό, παιχνίδια για τα παιδιά, χώροι για πικνίκ και μονοπάτια γύρω από τα ανθισμένα δένδρα. Για την περίοδο αυτή θα είναι ανοιχτοί στο κοινό και οι κήποι του γραφείου του Νομισματοκοπείου της Oσάκα, που είναι πολύ δημοφιλείς για τους κατοίκους της πόλης και περιλαμβάνουν πάνω από 300 δένδρα από 100 ποικιλίες.

Στο Κάστρο της Oσάκα

Κτισμένο στα 1583 από τον Χιντεγιόσι Τογιοτόμι, χρησιμοποιήθηκε ως θησαυροφυλάκιο, παρατηρητήριο και οπλοστάσιο μέχρι να καταστραφεί το 1615 κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Το 1626 ξανακτίστηκε από τον σογκούν Τοκουγκάβα και καταστράφηκε από κεραυνό σαράντα χρόνια αργότερα.

Παραμένοντας σε ερείπια, αναστηλώθηκε το 1931 με χρήματα των κατοίκων της Oσάκα και στέγασε και το Μουσείο Ιστορίας της πόλης. Κατά τη διάρκεια όμως του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου το Κάστρο καταστράφηκε εκ νέου από βομβαρδισμούς και το 1948 αναστηλώθηκε μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο ως ιστορικό πάρκο.

Το Κάστρο της Oσάκα καλύπτει 730.000 τ.μ., ενώ μαζί με το πάρκο ξεπερνά το 1.070.000 τ.μ. Περιλαμβάνει 13 οικοδομήματα της περιόδου Εντο και περιβάλλεται από τείχος με ογκώδεις πέτρες. Oι πυργίσκοι του σε διάφορα σημεία του τείχους, κτισμένοι σε διαφορετικές περιόδους, αντικατοπτρίζουν την αρχιτεκτονική της κατασκευής τους.

Το συγκρότημα περιλαμβάνει και αίθουσα συναυλιών ή αθλητικών εκδηλώσεων που είναι η μεγαλύτερη της Ιαπωνίας. Η θέα από την κορυφή του Κάστρου είναι εξαιρετική, ενώ στο Μουσείο θα δείτε πανοπλίες, χάρτες, έργα τέχνης, κεραμικά και χαρακτικά, καθώς και κάποια ξύλινα αγάλματα. Αργότερα θα περπατήσετε ανάμεσα στις 1.250 δαμασκηνιές και τις 4.500 κερασιές τού περιβάλλοντα κήπου Νισινομάρου.

Το παρατηρητήριο του πλωτού κήπου

Αυτή είναι η ποιητική ονομασία της οροφής του φουτουριστικού ουρανοξύστη Umeda. Προσφέροντας μια 360 μοιρών πανοραμική θέα όλης της πόλης είναι θα λέγαμε το σήμα κατατεθέν της Οσάκα. Ο ουρανοξύστης, ύψους 173 μέτρων και 40 ορόφων, περιλαμβάνει δύο πύργους οι οποίοι ενώνονται στο σχήμα ενός «Π».Δύο κυλιόμενες σκάλες περιβεβλημένες από γυαλί από τον 35ο όροφο, καλύπτουν απόσταση 5 ορόφων και οδηγούν στο παρατηρητήριο.

Στον 40ό όροφο λειτουργεί γκαλερί με έργα τέχνης, όπως επίσης μοντέρνο καφέ με εξαιρετική θέα. Στον 39ο όροφο θα βρείτε κατάστημα με σουβενίρ, γλυκά, αλλά και παιχνίδια τελευταίας τεχνολογίας και εικονικής πραγματικότητας. Στο υπόγειο του ουρανοξύστη έχει στηθεί μια νοσταλγική αναπαράσταση του χωριού Τακίμι-κότζι της πρώιμης περιόδου Σόβα, με εστιατόρια, ενώ στο συγκρότημα βρίσκεται και το ξενοδοχείο «Westin Osaka».

Το κουκλοθέατρο Μπουνράκου

Oι πρώτες αναφορές για κουκλοθέατρο στην Ιαπωνία μάς φέρνουν πίσω στην περίοδο Χεϊάν (794-1185 μ.Χ.) και πρόκειται για το παλαιότερο είδος ιαπωνικού θεάτρου μεταξύ των Νο και Καμπούκι. Κατά την περίοδο Εντο (1603-1867) το κουκλοθέατρο συνδυάστηκε με αφηγητές παραμυθάδες και μουσική από «σαμισέν» (ιαπωνικό έγχορδο το οποίο ήρθε στην Oσάκα στα 1560 από τα νησιά Ριούκιου) να συνοδεύει την αφήγηση.

Το σημερινό Μπουνράκου εξελίχτηκε τον 17ο αιώνα, με τα έργα του Τσικαμάτσου Μοντσεμόν και με αφηγητή τον Τακεμότο Γκιτάγιου, που ίδρυσαν το Θέατρο Τακεμότο στην Oσάκα, οδηγώντας το είδος σε μια χρυσή εποχή. Στη συνέχεια, ακολούθησαν και άλλοι κουκλοπαίκτες, ενώ στα μισά του 19ου αιώνα ο Oυεμούρα Μπουνράκουκεν άνοιξε το δικό του θέατρο και η τέχνη του ήταν τόση ώστε το όνομά του να γίνει συνώνυμο με το είδος μέχρι σήμερα.

Στο κουκλοθέατρο Μπουνράκου – χαρακτηρισμένο από την UNESCO το 2003 – ο αφηγητής και ο μουσικός βρίσκονται σε μια απόλυτη πρόκληση δεξιοτεχνίας, παρουσιάζοντας την υπόθεση του έργου και ντύνοντάς το με δραματικούς τόνους τόσο με τη φωνή όσο και με το σαμισέν.

Τρεις κουκλοπαίκτες χρειάζονται για να κινηθεί μια κούκλα (έχει περίπου το μισό μέγεθος από τον άνθρωπο), η οποία ντύνεται με κοστούμια με ανοίγματα πίσω ώστε να μπορεί να περάσει το χέρι του κουκλοπαίκτη-δασκάλου που χειρίζεται τον κορμό της. Oι δάσκαλοι κουκλοπαίκτες εμφανίζονται επί σκηνής, ενώ οι μαθητές-βοηθοί τους, ντυμένοι στα μαύρα, έχουν καλύψει με μαύρες κουκούλες τα πρόσωπά τους.

Τα περισσότερα έργα είναι κλασικά, γραμμένα τον 18ο αιώνα, ενώ μετά τον πόλεμο γράφτηκαν περίπου άλλα 50 έργα. Η παράσταση κρατά από δύο ως τέσσερις ώρες (με μικρό διάλειμμα) και τις παραστάσεις μοιράζονται ανά μήνες το Εθνικό Θέατρο Μπουνράκου Oσάκας (τηλ.: 06 6212.2531), που ιδρύθηκε το 1984 προς τιμήν του Μπουνράκου, και το Εθνικό Θέατρο του Τόκιο.

Στην αγορά Κούρομον

Θα έχετε κατ’ αρχάς την ευκαιρία να δείτε την καθημερινότητα των κατοίκων της πόλης: κυρίους να εξετάζουν τις τιμές, κυρίες με τα παραδοσιακά τους κιμονό, μοντέρνους νέους με ποδήλατα μαζί με τα κατοικίδιά τους. Πέρα από φρούτα και λαχανικά, θα βρείτε κρέας κόμπε, από τη γειτονική πόλη, που είναι και το ακριβότερο του κόσμου καθώς οι αγελάδες ακολουθούν ιδιαίτερη διατροφή, αλλά και γιατί πριν τις σφάξουν τους κάνουν χαλαρωτικό μασάζ ώστε να μη σφίξει το κρέας τους.

Oλα τα κρέατα πωλούνται έτοιμα κομμένα σε δίσκους με σελοφάν. Η αγορά φημίζεται για τα εκλεκτά ψαρικά της και κυρίως για τα τεράστια καβούρια της, τα οποία μπορείτε να απολαύσετε και σε κάποιο από τα εστιατόρια που λειτουργούν μέσα στον χώρο. Ακόμα θα βρείτε μεγάλη ποικιλία σε συσκευασμένα τοπικά γλυκίσματα και ντόπια ποτά σάκε.

Πρόσβαση

Η αεροπορική εταιρεία Singapore Airlines πετάει για Oσάκα μέσω Σιγκαπούρης όπως και η Thai Airways μέσω Μπανγκόκ.

Μέσα στην πόλη μετακινείστε καλύτερα με τον υπόγειο σιδηρόδρομο,του οποίου οι σταθμοί καλύπτουν όλη την Oσάκα και βεβαίως όλα τα αξιοθέατα που θα επισκεφθείτε. Πρόκειται για το ταχύτερο μέσο, καθώς η κίνηση στους δρόμους αποτελεί πρόβλημα.

Σημειώστε ότι οι Ιάπωνες μιλούν ελάχιστα αγγλικά και γι’ αυτό θα χρειαστείτε έναν καλό ταξιδιωτικό οδηγό με χάρτες.

Πληροφορίες επίσης μπορείτε να πάρετε και από τα γραφεία πληροφόρησης τουριστών στους περισσότερους σταθμούς του τρένου (ο κεντρικός βρίσκεται στον σταθμό Oσάκα και στον ουρανοξύστη Umeda).

Ζητήστε το δωρεάν περιοδικό «Meet Osaka» με πληροφορίες και για τις εκδηλώσεις στην πόλη.

Διαμονή

Αυτό που θα σας εκπλήξει δυσάρεστα και θα πρέπει να προσέξετε είναι το μέγεθος των δωματίων στα ξενοδοχεία. Μια και η γη είναι ό,τι πολυτιμότερο στη χώρα, τόσο τα διαμερίσματα όσο και τα δωμάτια των ξενοδοχείων προσπαθούν να εξοικονομήσουν έστω και μία σπιθαμή. Αποτέλεσμα, δωμάτια μικρά που θα λέγαμε ότι «παίζουν» με τις ίντσες, ώστε να μην υπάρχει ούτε μια γωνία ανεκμετάλλευτη.

Αν χρειάζεστε μεγαλύτερο δωμάτιο να γνωρίζετε ότι το κόστος θα είναι ανάλογο. Επίσης, επειδή η Ιαπωνία είναι σεισμογενής χώρα και οι σεισμοί σχεδόν καθημερινό φαινόμενο, καλό είναι να μελετάτε πάντα το σχεδιάγραμμα που υπάρχει πίσω από την πόρτα κάθε δωματίου, όπως και τις οδηγίες.

Σε κεντρικό σημείο βρίσκεται το χαριτωμένο και οικονομικό «Hotel Green Plaza Osaka» (τηλ. : +81 6 6374.1515).

Δίπλα από τον σταθμό Τεμαμπάσι βρίσκεται το «Hotel Osaka Castle» (τηλ. : +81 6 6942.2401).

Το «DH Hotel»(τηλ.: +81 6 6212.2995) είναι διακοσμημένο σε μεταμοντέρνο στυλ και βρίσκεται κοντά στο κέντρο της νυχτερινής διασκέδασης.

Φαγητό

Διάσημη είναι η κουζίνα της Oσάκα, με εκατοντάδες εστιατόρια διάσπαρτα σε όλη την πόλη και με αρκετά από αυτά με διεθνή και έθνικ κουζίνα. Σπεσιαλιτέ είναι το «τάκο-γιάκι» (κεφτέδες από χταπόδι), το «οζισούσι»,όπου το σούσι τοποθετείται σε ανοξείδωτους δίσκους και τεμαχίζεται, τα «ουντόν-σούκι» (νουντλς) και το «οκονόμι-γιάκι» που σημαίνει είτε τη γλυκιά τηγανίτα λαχανικών είτε τα εστιατόρια όπου μαγειρεύεις στο τραπέζι σου σε μεταλλικό μεγάλο θερμαινόμενο μπολ ό,τι θέλεις: κρέας, θαλασσινά,λαχανικά.

Το «Itoya» είναι ένα εστιατόριο για «οκονόμι-γιάκι». Oικονομικά εστιατόρια είναι τα «Ιζακάγια» που αναγνωρίζονται από τα κόκκινα φαναράκια και πρόκειται για παμπ που σερβίρουν φθηνό φαγητό με ποτό.

Στο «Umenohana Shinsaibashi-Ten» ( θα απολαύσετε πιάτα με τόφου και γιούμπα.

Στο ισόγειο του Umeda, στο «Takimikoji Village», στην αναπαράσταση χωριού του 1920, δέκα εστιατόρια σερβίρουν μια μεγάλη ποικιλία πιάτων της ιαπωνικής κουζίνας.

http://www.tovima.gr

Eλ Σαλβαδόρ: Στη «Γη της ευτυχίας»

Η πιο μικρή χώρα της Κεντρικής Αμερικής είναι διαφορετική όπως και οι άνθρωποί της που ζουν ανάμεσα σε βουνά, ποτάμια και ηφαίστεια

«Αλήθεια, τι σε έκανε να ταξιδέψεις στο Ελ Σαλβαδόρ;» με ρώτησε ένας φίλος. «Είναι η τελευταία χώρα της "Ruta Maya", της περιπέτειας της εγκατάστασης του λαού των Μάγιας στις χώρες της Κεντρικής Αμερικής» του απάντησα!

Τελικά μπορεί οι πυραμίδες να μην ήταν τόσο μεγαλοπρεπείς όσο στις άλλες χώρες, όμως ήταν η αφορμή για να γνωρίσω αυτή την «άγνωστη» και παραγκωνισμένη μικρή χώρα. Τη μικρότερη χώρα της Κεντρικής Αμερικής -το Ελ Σαλβαδόρ - που έχει έκταση 20.688 τ.χλμ. και 320 χλμ. ακτογραμμής, τη διασχίζεις μέσα σε μερικές ώρες απ' άκρη σ' άκρη.

Καταλαμβάνει τα αρχαία εδάφη της Κουσκατλάν (Γη της Ευτυχίας) και κατοικούν αρκετές ινδιάνικες φυλές: Πιπίλ στις ακτές, Ποκομάμ στα σύνορα με τη Γουατεμάλα, Λένκας και Ουλούας στον Βορρά, Τσόρτι δυτικά του ποταμού Λέμπα. Το έδαφος της χώρας περιλαμβάνει τρεις οροσειρές και ένα κεντρικό οροπέδιο με πολλά βουνά καθώς και 25 ηφαίστεια.

Διασχίζεται από τον ποταμό Λέμπα, ενώ φυσικές λίμνες και ποτάμια συμπληρώνουν τις ομορφιές. Στα υψίπεδα καλλιεργείται καφές, στα παράκτια βαμβάκι και στα χαμηλά ζάχαρη. Λόγω των καλλιεργειών λίγα από τα αυτόχθονα φυτά έχουν επιζήσει και ανάμεσά τους βάλσαμο και μανγκρόβια.

Σήμερα οι μεστίσο (από Ισπανούς με Ινδιάνες) αποτελούν το 94% των 6 εκατομμυρίων κατοίκων της χώρας, μόλις το 5% είναι Ινδιάνοι, ενώ το 1% είναι απόγονοι Ευρωπαίων. Το μικρό Ελ Σαλβαδόρ έχει να σου δώσει κάτι ξεχωριστό, όπως ξεχωριστοί είμαστε όλοι οι άνθρωποι.

Πινιάτα, η αγαπημένη των παιδιώνΗ pinata (πινιάτα), ίσως το πιο αγαπημένο παιδικό έθιμο στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, πέρα από τις γιορτές των Χριστουγέννων, τηρείται και στα γενέθλια των παιδιών, αφού δεν νοούνται γενέθλια χωρίς πινιάτα! Κούκλες από γερά χαρτόνια και πολύχρωμα γκοφρέ χαρτιά σε διάφορα παιδικά σχέδια δανεισμένα από δημοφιλείς ταινίες, γεμίζονται με πολλές καραμέλες, σοκολατάκια, διάφορα γλυκίσματα και μικρά δωράκια. 

Στη συνέχεια το παιδί με ένα ραβδί επίσης από γκοφρέ χαρτί με μεγάλο κεφάλι που παριστάνει κάποιον αγαπημένο ήρωα, χτυπάει την πινιάτα που έχει κρεμαστεί κάπου ψηλά, ώσπου να σπάσει και να αποκαλυφθούν οι κρυμμένοι θησαυροί! Η φωτογραφία από ειδικό κατάστημα με πινιάτας στο κέντρο της πόλης, στην Πλάσα Λιμπερτάδ. 

Η λίμνη Ντε Κοατεπέκ 
Στον δρόμο για τη Σάντα Ανα τα βλέμματα κλέβει η θέα της λίμνης Κοατεπέκ. Η Λάγκο ντε Κοατεπέκ περιβάλλεται από τα ηφαίστεια Σέρο Βέρντε, Σάντα Ανα και Ισάλκο. Πρόκειται για λίμνη ηφαιστειακού κρατήρα, με πλάτος 6 χλμ. και βάθος 120 μέτρων, και πολύ έντονη βλάστηση περιμετρικά. Στην ανατολική πλευρά του ηφαιστείου Σάντα Ανα, γύρω από τη λίμνη υπάρχουν αρκετά εξοχικά σπίτια και είναι δημοφιλής προορισμός των οικογενειών για πικνίκ στη φύση, ενώ υπάρχουν και αρκετά εστιατόρια και ξενοδοχεία.   

Και λίγη Ιστορία…Ηταν το 1524 όταν ο παλιός μας γνώριμος από την κατάκτηση της Γουατεμάλας Πέδρο δε Αλβαράδο έφτασε με τους κονκισταδόρες του για να κατακτήσει τη χώρα. Δεν υπολόγιζε όμως τις δυνάμεις του ινδιάνου αρχηγού Ατλακάτλ, ο οποίος όχι μόνο κατάφερε να απωθήσει τους κονκισταδόρες αλλά να τραυματίσει και τον ίδιο τον Αλβαράδο. 

Η δεύτερη απόπειρα έγινε από τον ξάδερφο του Ντιέγκο το 1528, και δυστυχώς ήταν επιτυχής. Τότε η φυλή των Πιπίλ που μιλούσε τη γλώσσα Νάουα, συγγενική με τη Ναούατλ των μεξικανικών φυλών Αζτέκων και Τολτέκων, και όριζε τη χώρα, υποδουλώθηκε. 

Οι Ισπανοί κατακτητές ίδρυσαν το Σαν Σαλβαδόρ το 1525 σε απόσταση περίπου 30 χλμ. βορειοδυτικά της σημερινής πόλης και τη μετέφεραν στο σημείο αυτό τρία χρόνια αργότερα. Ανακηρύχθηκε πόλη το 1546, και έτσι το Σαν Σαλβαδόρ έγινε η πρωτεύουσα της αποικιοκρατικής επαρχίας Κουσκατλάν. 

Στη γη όπου οι Ολμέκοι ζούσαν από το 2000 π.Χ., ενώ οι πυραμίδες στο Τασουμάλ και στο Σαν Αντρές απεδείκνυαν ότι οι Μάγιας ζούσαν στο Δυτικό Ελ Σαλβαδόρ για περισσότερα από 1.000 χρόνια, οι Ισπανοί επέβαλαν την καλλιέργεια βαμβακιού, βάλσαμου και λουλακιού. Δεκατέσσερις οικογένειες πήραν τον έλεγχο της γης. Ηλεγχαν τους Ινδιάνους επιβάλλοντάς τους την καθολική θρησκεία και έφεραν περίπου 2.000 σκλάβους από την Αφρική. Στις 5 Νοεμβρίου του 1810 ο ιερέας Χοσέ Ματίας Ντελγκάδο κήρυξε την ανεξαρτησία της χώρας, η οποία όμως δεν κατακτήθηκε πριν από τις 15 Σεπτεμβρίου του 1821. 

Παρ’ όλα αυτά όμως οι ίδιες οικογένειες εξακολούθησαν να εκμεταλλεύονται τους Ινδιάνους. Ετσι με σύνθημα «Γη σε αυτούς που τη δουλεύουν» ο Ινδιάνος Αναστάσιο Ακίνο, που θεωρείται εθνικός ήρωας, προσπάθησε να ξεσηκώσει ανεπιτυχώς σε επανάσταση τους Ινδιάνους. Στα χρόνια 1834-1839 το Σαν Σαλβαδόρ ήταν πρωτεύουσα των Ηνωμένων Επαρχιών της Κεντρικής Αμερικής και πρωτεύουσα της χώρας από το 1839. Το Ελ Σαλβαδόρ ταλαιπωρήθηκε για αρκετά χρόνια με εμφυλίους πολέμους που διήρκεσαν από το 1980 ως το 1992. Στη διάρκειά τους πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα βρίσκοντας καταφύγιο στις ΗΠΑ, κυρίως στην Καλιφόρνια, και σήμερα αποτελούν την κύρια πηγή εισροής συναλλάγματος, το οποίο στέλνουν στις οικογένειές τους. 

Οταν οι συνθετικές βαφές παραγκώνισαν το λουλάκι, η καλλιέργεια στράφηκε προς τον καφέ. Οι καφεταλέρος που ξεπήδησαν και αποτελούν μόλις το 2% του πληθυσμού έγιναν πλούσιοι καρπούμενοι τα κέρδη από το 95% των εξαγωγών καφέ της χώρας.

Η Σάντα Ανα με τις καλλιέργειες του καφέΤο 65% της οικονομίας του Ελ Σαλβαδόρ βασίζεται στην καλλιέργεια του καφέ, κατακτώντας την έβδομη θέση στον κόσμο με παραγωγή πάνω από 165 τόνους τον χρόνο της ποικιλίας αράμπικα. Το ηφαιστειογενές έδαφος και το κλίμα στα υψίπεδα του Ελ Σαλβαδόρ θεωρούνται ιδανικά για την καλλιέργεια του πολύτιμου θάμνου με τους καρπούς σαν μικρά πετροκέρασα, ενώ η Σάντα Ανα είναι η καρδιά της καλλιέργειας του καφέ και η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη με 250.000 κατοίκους. Οι κάτοικοί της είναι φιλικοί και σχετικά ευημερούν από την καλλιέργεια. Μέσα στην πόλη, πέρα από τον νεο-γοτθικό Καθεδρικό και το Θέατρο, δεν θα δείτε κάτι τουριστικά ενδιαφέρον.

Η πρωτεύουσα Σαν ΣαλβαδόρΤο Σαν Σαλβαδόρ, προστατευόμενο του «Σωτήρα του Κόσμου» που εορτάζεται στις 4 - 6 Αυγούστου, είναι η μεγαλύτερη πόλη του Ελ Σαλβαδόρ με πληθυσμό 500.000 κατοίκους. Αν και είναι πόλη ιστορική, δεν θα βρείτε παλιά μνημεία γιατί έχουν καταστραφεί αρκετές φορές: από τον σεισμό το 1854 και το 1873, από την έκρηξη του ηφαιστείου Ελ Σαλβαδόρ το 1917, από πλημμύρες το 1934, από τον μεγάλο σεισμό το 1986. 

Γι’ αυτό πολύ λίγα είναι αυτά που μπορείτε να θαυμάσετε και μάλλον θα σας δώσει μιαν αδιάφορη εικόνα, ειδικά αν έρχεστε από κάποια άλλη χώρα της Λατινικής Αμερικής. Στην καρδιά του κέντρου της πόλης θα δείτε τον Μητροπολιτικό Ναό στη γωνία της κεντρικής πλατείας Πλάσα Μπάριος και το Παλάσιο Νασιονάλ που πριν από τον σεισμό του 1986 ήταν η έδρα της κυβέρνησης. 

Το Τεάτρο Νασιονάλ βρίσκεται απέναντι από την Πλάσα Μορασάν με φήμη εγκληματικής περιοχής. Η Μερκάδο Σεντράλ είναι η κύρια λαϊκή αγορά της πόλης, στη Μερκάδο Εσκουαρέλ θα βρείτε και αρκετά χειροτεχνήματα, ενώ η Μερκάδο Νασιονάλ ντε Αρτεσανίας φημίζεται για την ποιότητα των χειροτεχνημάτων που ανεβάζει τις τιμές. 

Υπάρχει μεγάλη ανεργία, γι’ αυτό και οι περισσότεροι επαρχιώτες συγκεντρώνονται στην πρωτεύουσα, της οποίας το κέντρο παρουσιάζει εγκληματικότητα. Οι περισσότεροι υποαπασχολούνται ως υπαίθριοι πωλητές. Η Σόνα Ρόσα είναι η αριστοκρατική περιοχή του κέντρου με τα πολυτελή εστιατόρια, όμως οι σχεδόν καθημερινές συμπλοκές – πολλές φορές ένοπλες – του κέντρου ωθούν τις οικονομικά εύρωστες οικογένειες στα νεόδμητα προάστια, προσφέροντας ασφαλή διαβίωση. 

Ετσι στην Μπουλβάρ ντε λος Ερόες (Λεωφόρος των Ηρώων) είναι χτισμένες βίλες και πολυτελείς κατοικίες, και πρόκειται για μια από τις ασφαλέστερες και ακριβότερες περιοχές του Σαν Σαλβαδόρ. Στην περιοχή αυτή βρίσκονται και τα ακριβότερα ξενοδοχεία, καθώς και τα μεγάλα εμπορικά κέντρα Metrocentro και Metrosur. Επιγραφές με νέον, τεράστια διαφημιστικά ταμπλό με γνωστά μοντέλα, αλυσίδες φαστ φουντ, καφέ, εστιατόρια και μπαράκια δημιουργούν μια έντονα ξενόφερτη ατμόσφαιρα, αταίριαστη με την παράδοση της χώρας.

Σέρο Βέρντε και ηφαίστειο ΙσάλκοΤο Σέρο Βέρντε που εκτείνεται πάνω από τη λίμνη Κοατεπέκ και το παλιό ηφαίστειο είναι εθνικό πάρκο και προσφέρει εξαιρετική θέα της λίμνης και του ηφαιστείου Ισάλκο. Με πλούσια βλάστηση από πεύκα, συκιές, κάκτους και φτέρες, είναι το καταφύγιο πολλών από τα 400 είδη πουλιών που ζουν σε όλη τη χώρα, ανάμεσά τους το σπάνιο κετσάλ και το τουκάν με τη μακριά μύτη. Ξεκίνησε να δημιουργείται ένας μαύρος κώνος και σε λίγο χρόνο διαμορφώθηκε το ηφαίστειο, που σήμερα φτάνει τα 1.910 μέτρα ύψος. 

Το ηφαίστειο, που έβγαζε καπνό και λάβα – εντυπωσιακά ορατή το βράδυ –, κατακτώντας τον τίτλο «Ο φάρος του Ειρηνικού», σταμάτησε έπειτα από μια συνεχή δραστηριότητα 187 ετών, το 1957. Η γη γύρω του είναι πολύ εύφορη για τις καλλιέργειες. Για όσους έχουν καλή φυσική κατάσταση υπάρχει σηματοδοτημένο μονοπάτι για πεζοπορία που ξεκινάει από το πάρκινγκ και χρειάζονται 3-4 ώρες περπάτημα ως την κορυφή. Ενα άλλο σημείο για να απολαύσετε τη θέα είναι από τον χώρο πικνίκ του Σέρο Βέρντε, όπου από ύψος 2.030 μέτρων απολαμβάνετε την ομορφιά της λίμνης και του ηφαιστείου.

Χόγια ντε Σερέν: η «Πομπηία της Κεντρικής Αμερικής»Στην κοιλάδα Σαποτιτάν, κοντά στο τελετουργικό κέντρο των Μάγιας του Σαν Αντρέ, το μικρό χωριό Χόγια ντε Σερέν αποκαλύφθηκε κατά τύχη το 1976. Κάτοικοί του οι απόγονοι των Μάγιας, Πιπίλ. Οι Πιπίλ έφθασαν στο κεντρικό Ελ Σαλβαδόρ τον 11ο αιώνα μετά την πτώση του πολιτισμού των Μάγιας στη χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού. Ονόμαζαν τη γη Κουσκατλάν, που σημαίνει «Γη της ευτυχίας». 

Ο πολιτισμός τους είχε πολλές ομοιότητες και με τον πολιτισμό των Αζτέκων, αλλά πρωτίστως με εκείνον των Μάγιας. Στη φυλή τους ανήκουν τα ερείπια των πυραμίδων στο Σαν Αντρέ, Τασουμάλ και Χόγια ντε Σερέν. Το «κόσμημα των Σερέν», θάφτηκε γύρω στα 600 μ.Χ., όταν η τρομερή έκρηξη του ηφαιστείου Λαγκούνα Καλντέρα το σκέπασε με τόνους λάβας ύψους 4-6 μέτρων, ενώ οι υψηλές θερμοκρασίες (100οC - 500οC) διατήρησαν εσωτερικά όχι μόνο τα κτίρια αλλά και τα αντικείμενα και τις τροφές.

Πρόσβαση: 

Η επίσκεψη στο Ελ  Σαλβαδόρ συνήθως συνδυάζεται και με άλλες χώρες της Κεντρικής  Αμερικής. Αν διαλέξετε το  Ελ Σαλβαδόρ για κύριο  προορισμό, η οικονομικότερη πτήση είναι με την  Delta Airlines μέσω δύο ενδιάμεσων σταθμών των  ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να  κάνετε το λιγότερο 33  ώρες (!).

Η συντομότερη  και καλύτερη επιλογή είναι  η Lufthansa με συνδυασμό  των εταιρειών United και  Taca Airlines. Είναι περίπου  300 ευρώ ακριβότερη,  όμως θα κάνετε 18,5 ώρες  μέσω Φραγκφούρτης και  Ουάσιγκτον.

Το αεροδρόμιο απέχει από το κέντρο  της πρωτεύουσας Σαν Σαλβαδόρ περίπου 30 λεπτά. 

Διαμονή: 

Οπως θα διαπιστώσετε η  πόλη είναι δύο ταχυτήτων:  πλούσιοι και φτωχοί. Επειδή  δυστυχώς η φτώχεια φέρνει και εγκληματικότητα καλό είναι να επιλέξετε να μείνετε στην πλούσια περιοχή. 

Το «Real Intercontinental  San Salvador» (Blvd de los  Heroes, τηλ.: +5032113333) ανήκει στη γνωστή  σειρά των πολυτελών ξενοδοχείων και βρίσκεται στην  ασφαλή αριστοκρατική γειτονιά της πόλης.

Εξίσου πολυτελές και το «Hotel  Sheraton Presidente» (Av.  La Revolucion, San Benito,  τηλ.: +5032283400).

Το  «Hotel Mediterraneo Plaza»  (5 cl. Pte. No 4319, Entre 83  y 85 Col Escalon, τηλ.: +50322634640) στεγάζεται σε  ένα παλιό κτίσμα αποικιοκρατικής αρχιτεκτονικής με  εσωτερική αυλή και κήπο  λουλουδιών ολόγυρα. 

Κομψό και χαριτωμένο και  το «Casa Las Magnolias»  (Av. Las Magnolias 226, Col.  San Benito). 

Φαγητό: 

Από τις δημοφιλέστερες  λιχουδιές στο Ελ  Σαλβαδόρ – μάλλον το  εθνικό φαγητό – είναι οι  «πουπούσας», ένα φθηνό  και χορταστικό γεύμα που  τρώγεται ανάμεσα σε κύρια γεύματα. Πρόκειται για  πίτες, κυρίως από αλεύρι  καλαμποκιού ζυμωμένο  με λίγο χωριάτικο τυρί ή  ξερά φασόλια, και ψήνεται  με λίγο λάδι. Στο σερβίρισμά του ο πελάτης κατά  βούληση προσθέτει λάχανο και καρότο τουρσί μαζί  με καυτερή σάλτσα.

Για  παραδοσιακή κουζίνα είναι γνωστά τα «El Sopon  Tipico» (Escalon sobre 1a  Calle Pte y 71 Av. Norte)  και «La Finquita» (Final Av.  Las Magnolias 36, Colonia  Las Rosas 2).

Πολύ δημοφιλή είναι και τα εστιατόρια της αργεντίνικης κουζίνας με την ποικιλία ψητών κρεάτων και κρεατολιχουδιές, όπως το «La  Pampa Argentina» (Col.  Campestre Av.Alfredo  Espino Calle A 1324). 

http://www.tovima.gr

3 μέρη στην Ελλάδα ανάμεσα στα 101 καλύτερα του κόσμου

Το τεύχος Νοεμβρίου του Αμερικάνικου περιοδικού Travel & Leisure, που θεωρείται βίβλος για τους απανταχού της γης ταξιδιώτες, με μηνιαία κυκλοφορία άνω των 950,000 τευχών, δημοσίευσε τη λίστα με τα ‘101 μέρη που πρέπει να γνωρίζει ο κάθε ταξιδιώτης’.

Η λίστα είναι το αποτέλεσμα των προτάσεων από το διεθνές δίκτυο ανταποκριτών και γευσιγνωστών που συνεργάζεται με το περιοδικό και δέχτηκε να μοιραστεί τις πιο μοναδικές του εμπειρίες.

Κανένα από τα 101 μέρη δεν αναφέρεται απλά σε έναν προορισμό, αλλά στην εμπειρία που μπορεί κανείς να έχει όταν βρεθεί εκεί, - τα 27 βρίσκονται στην Ευρώπη, και από αυτά τα 3 στην Ελλάδα:

Πρόκειται για τον Παρθενώνα στην Αθήνα, την Κόκκινη Παραλία στη Σαντορίνη, και το Amanzoe resort στην Πελοπόννησο το μοναδικό ξενοδοχείο από την Ελλάδα που περιλαμβάνεται στην λίστα του δημοφιλούς περιοδικού, και από τα ελάχιστα που συμπεριλαμβάνονται στη λίστα ως ξεχωριστοί προορισμοί που προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες!

δείτε εδώ ολόκληρη τη λίστα:

http://www.dolphinci.com/downloads/files/amanzoe/eng/travel_leisure_-_usa_-_nov_12.pdf

kala-nea.gr

Κοπάν (Ονδούρα): Το βασίλειο του «18 Κουνέλι»

Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO η κοιλάδα των θαυμάτων ελίσσεται ανάμεσα στα μνημεία

Η πρόταση του τουριστικού γραφείου ήταν άκρως δελεαστική: εννέα ημέρες στο Μεξικό, για να αναλάβω την αρχηγία ενός μικρού γκρουπ συνομηλίκων μου - γύρω στα 30 (πάνε πάνω από 15 χρόνια) - και μιας… θείας. Ενθουσιάστηκα! Ωστόσο «οι νεόνυμφοι, οι ραγισμένες καρδιές και η θεία» από την πρώτη στιγμή μού έδωσαν να καταλάβω ότι, αφού εκπροσωπώ το «μισητό» γραφείο, είμαστε απέναντι. 

Τι κι αν είχα αναλάβει, βασιλικότερη του τοπικού ξεναγού, την ξενάγηση αποστηθίζοντας ημερομηνίες και γεγονότα, τι κι αν έκανα αναλύσεις στους πολιτισμούς Αζτέκων και Μάγια, εκείνοι με αγνοούσαν επιδεικτικά κουβεντιάζοντας τις περιπέτειες των βραδινών τους διασκεδάσεων, και τέλος έπαιρναν και έναν υπνάκο. Ωσπου ένα απόγευμα, επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο μετά την ξενάγηση ταλαίπωρη και στενοχωρημένη, μπήκε μαζί μου στο ασανσέρ ένας καλοντυμένος νέος. Ο Γκαμπριέλ έμενε - ως εκ θαύματος - στο διπλανό δωμάτιο και ήταν «οντουριάνο» εκ Τεγκουσιγκάλπας. Με σταράτο δέρμα, κατάμαυρα μαλλιά, μάτια μεγάλα αγελαδίσια, γνήσιος απόγονος των Μάγια, με προσκάλεσε για χορό! Και έτσι ξαφνικά, όλα άλλαξαν! Μόλις τελείωνε το πρόγραμμα και με εγκατέλειπαν - «τιμωρία», όπως νόμιζαν - εμείς ξεκινούσαμε τις δικές μας βόλτες. 

Ο Γκαμπριέλ μού πρωτομίλησε για τη χώρα του και κυρίως για το Κοπάν, για τους αρχαίους ναούς μέσα στη ζούγκλα και έδωσε σάρκα και οστά σε τρομερούς βασιλείς με αστεία ονόματα, όπως ο «18 Κουνέλι». Φυσικά, όπως συνήθως συμβαίνει στις περιπτώσεις των μεγάλων αποστάσεων, η γνωριμία δεν συνεχίστηκε. Εγινε όμως η αφορμή να σπουδάσω Ισπανικά, και αν και δεν τον ξανασυνάντησα ποτέ, αυτός ήταν ο εμπνευστής του ταξιδιού μου στο Κοπάν.

Η μεγάλη περιπέτεια του λαού των Μάγια…

...ξεκινά πριν από 4.000 χρόνια. Οι πόλεις του εκτείνονται σε όλη την Κεντρική Αμερική, από τη χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού ως και το Ελ Σαλβαδόρ. Ο λαός των Μάγια καλλιεργεί μαΐς (καλαμπόκι), χρησιμοποιεί τους σπόρους του κακάο για νόμισμα, λατρεύει γυναικείες θεότητες της γονιμότητας και ζει σε πρωτόγονες καλύβες, ενώ χτίζει πανύψηλες και τρομερές πυραμίδες στα τελετουργικά του κέντρα από το τέλος της προκλασικής περιόδου. Επηρεάζεται επίσης από τον πολιτισμό των Ολμέκων (είναι χαρακτηριστικά τα τεράστια κεφάλια των «μπακάμπ» - αξιωματούχων - που βρέθηκαν στο Κοπάν και θυμίζουν εκείνα των Ολμέκων του Πάρκου «Λα Βέντα» της επαρχίας Τσιάπας).

Η κλασική περίοδος για τους Μάγια ξεκινά το 250 μ.Χ. Τότε χτίζεται το σημαντικότερο τελετουργικό κέντρο Τικάλ στην περιοχή Πετέν της Γουατεμάλα, ενώ γύρω στο 400 μ.Χ. χτίζεται το Κοπάν. Στην περίοδο αυτή που διαρκεί ως το 900 μ.Χ. οι Μάγια φτάνουν στο ζενίθ του πολιτισμού τους. Η γραφή τους είναι ιερογλυφική και οι αριθμοί κουκκίδες με παύλες. Αναπτύσσουν τα μαθηματικά και την αστρονομία, υπολογίζουν την πορεία του άστρου Αφροδίτη για 486 χρόνια, χτίζουν αστεροσκοπεία και μελετούν τα ουράνια φαινόμενα. Το ηλιακό τους ημερολόγιο αποτελείται από 18 μήνες των 20 ημερών + 5 ημέρες και το τελετουργικό από 20 μήνες των 13 ημερών, σύνολο 260 ημέρες.

Το ημερολόγιο αυτό χρησιμοποιείται για θρησκευτικές τελετές και μαντικές προβλέψεις. Το σύμπαν για τους Μάγια αποτελείται από τρία επίπεδα: ουρανό, γη και κάτω κόσμο, ενώ κάθε επίπεδο έχει τους θεούς του. Ο Τσακ είναι ο θεός της βροχής και από αυτόν εξαρτάται η σπορά του πολύτιμου καλαμποκιού, η Ιτζαμνά η θεά του Ουρανού, ο Ουνάμπ Κου ο δημιουργός του Κόσμου, η Ισέλ η θεά της Σελήνης, ενώ αργότερα θα λατρευτεί ο θεός των Τολτέκων Κετσαλκόατλ (φτερωτό φίδι). Ο Κετσαλκόατλ, θεός του Ανέμου, ντροπιασμένος από τον μάγο Τεσκατλιπόκα, φεύγει κυνηγημένος από τους Αζτέκους και βρίσκει καταφύγιο στους Μάγια που τον ονόμασαν Κουκουλκάν.

Από τα πρώτα χρόνια των Μάγια η θρησκεία παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στη ζωή τους, γι' αυτό και γίνονται μεγάλοι τσακόλ (χτίστες) και δημιουργούν μεγαλόπρεπα κτίσματα-κατοικίες των θεών τους. Τα περίφημα κτίσματα έχουν μορφή πυραμίδας, βάφονται με έντονα χρώματα, διακοσμούνται με ανάγλυφα φατνώματα, τοιχογραφίες και στήλες με πετρογλυφικά που πολλά δεν έχουν αποκρυπτογραφηθεί. Οι θεοί εξευμενίζονται μέσα από πολύπλοκες τελετές με προσφορές κοπάλ (λιβάνι), λουλουδιών και αίματος - κάποιες φορές ανθρώπινου.

Πρώτος ο βασιλιάς τρυπούσε τη γλώσσα του με αγκάθια αλόης και προσέφερε το αίμα του στους θεούς, ενώ αργότερα δεν δίσταζαν να θυσιάσουν κάποιο ανθρώπινο θύμα. Οι Μάγια βασιλείς προσέχουν την εμφάνισή τους, ντύνονται με δέρματα ιαγουάρων και διακοσμούν τις καλύπτρες της κεφαλής με πολλά σπάνια μακριά φτερά του πουλιού κετσάλ. Πολύτιμα χρυσά κοσμήματα, μεγάλα σκουλαρίκια και βραχιόλια σε χέρια και πόδια συμπληρώνουν την εμφάνισή τους, όπως και οι διάστικτες πέτρες τυρκουάζ στα λιμαρισμένα μυτερά δόντια τους.

Η τρίτη και τελευταία περίοδος του πολιτισμού του λαού αυτού ξεκινά το 900 μ.Χ. Πόλεις εγκαταλείπονται και καλύπτονται από πυκνή ζούγκλα, άλλες πόλεις χτίζονται και ο λαός μετακινείται συνεχώς διωγμένος από φυσικά φαινόμενα όπως σεισμοί και πλημμύρες, αλλά και επιδημίες, επαναστάσεις και πολέμους.

Η μικρή πόλη Κοπάν Ρούινας

Ανάμεσα σε φυτείες καπνού και σε φυτείες καφέ (η χώρα φημίζεται τόσο για τα πούρα όσο και για τον καφέ της) η μικρή πόλη έχει κρατήσει τον παραδοσιακό της χαρακτήρα, με πλακόστρωτους δρόμους, ασπρισμένους τοίχους, κεραμοσκεπές στα χαμηλά σπιτάκια που βάφονται σε έντονα χρώματα, και τους κατοίκους της με τα παραδοσιακά καπέλα πάνω στα άλογα. Η μικρή Κοπάν Ρούινας απέχει μόλις δύο χιλιόμετρα από το διασημότερο τελετουργικό κέντρο των Μάγια στην Ονδούρα, Κοπάν. Οι 6.000 κάτοικοι της αγροτικής αυτής περιοχής τα τελευταία χρόνια έχουν υπολογίσιμο εισόδημα από τον τουρισμό. Το Παρκ Σεντράλ είναι η κεντρική πλατεία της πόλης με τον Καθεδρικό και το Αρχαιολογικό Μουσείο Μάγια, ανάμεσα στα εκθέματα του οποίου ξεχωρίζει η αυθεντική Στήλη Β που απεικονίζει τον βασιλιά «18 Κουνέλι» - τον «Μεγάλο Κτίστη» που έχασε το κεφάλι του από τον βασιλιά του αντίπαλου βασιλείου της Κιρινγκουά της Γουατεμάλας. Εκτίθενται επίσης διάφορα κεραμικά και αντικείμενα από νεφρίτη, ένα ημερολόγιο των Μάγια, ιερογλυφικά, καθώς και τα αντικείμενα που βρέθηκαν στον «Τάφο του Μάγου». Πρόκειται τον τάφο σαμάνου ιερέα που πέθανε γύρω στα 700 μ. Χ. και βρέθηκε στην ανατολική πλευρά της Πλάσα ντε λος Χαγκουάρες.

«Λας Σεπουλτούρας»

Κάποτε ενώνονταν με τη Μεγάλη Πλατεία με μυστικό μονοπάτι, αφού εκεί ήταν ο χώρος κατοικιών των πλουσίων και ευγενών της πόλης. Σήμερα τα ερείπια μαρτυρούν έναν πολυτελή χώρο που σε περίπου 50 κτίρια γύρω από 11 αυλές στέγαζε τουλάχιστον 250 άτομα. Το κεντρικό κτίριο ονομάζεται «Σπίτι των Μπακάμπ» (των ευγενών αξιωματούχων), καθώς στολίζεται εξωτερικά με τα υπερμεγέθη κεφάλια 10 ανδρών που φορούν καπέλα με φτερά, ενώ στο εσωτερικό του υπάρχει με μεγάλη τράπεζα διακοσμημένη με ιερογλυφικά.

Οι Σεπουλτούρας απέχουν περί τα 2 χιλιόμετρα από τον κύριο αρχαιολογικό χώρο και καλό είναι να τις επισκεφθείτε με ξεναγό. Επίσης, προσοχή στα πάσης φύσεως έντομα και ερπετά που κυκλοφορούν στη σχετικά απομονωμένη περιοχή με την οργιώδη βλάστηση των Σεπουλτούρας.

Από τον «Μαχ Κίνα Γιας Κουκ Μο» στον «Ου Σιτ Τοκ»

Τα κεραμικά που έχουν βρεθεί στην περιοχή αποδεικνύουν ότι η κοιλάδα του Κοπάν κατοικήθηκε τουλάχιστον από το 1200 π.Χ. και με μεγάλη εμπορική δραστηριότητα. Ευρήματα τάφων αποδεικνύουν επίδραση από τον πολιτισμό των Ολμέκων από το 900-600 π.Χ.

Ο μυστηριώδης βασιλιάς με το όνομα «Μαχ Κίνα Γιας Κουκ Μο», που σημαίνει «Ο Μέγας Κύριος του Ηλιου Κετσάλ Μακάου», ίδρυσε τη δυναστεία των βασιλέων του Κοπάν το 426 μ.Χ. και ο ίδιος βασίλεψε για εννέα χρόνια. Μάγος ο ίδιος, λατρεύτηκε από τους επιγόνους του ως ημίθεος. Για τους επόμενους βασιλείς δεν έχουμε ιδιαίτερες πληροφορίες, παρά μόνο τα ονόματά τους που έχουν σωθεί σε πετρογλυφικά στηλών και βωμών.

Ανάμεσα στους μεγάλους βασιλείς ξεχωρίζει ο 12ος, «Καπνός Ιαγουάρος», που έμεινε στην Ιστορία ως σοφός, πλούσιος και δυνατός, κάνοντας το Κοπάν στρατιωτικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής. Βασίλεψε από το 628 ως το 695, και μάλιστα τα έργα του μνημονεύονται με θαυμασμό ακόμη και σε στήλη της αντίπαλης πόλης Κιρινγκουά. Διάδοχός του, ο ονομαστός βασιλιάς «18 Κουνέλι», ο 13ος βασιλιάς της δυναστείας, που επαύξησε τη δύναμη του βασιλείου ως το 738. Δυστυχώς όμως στον πόλεμο με την Κιρινγκουά πιάστηκε αιχμάλωτος και αποκεφαλίστηκε.

Τότε τον διαδέχθηκε ο «Πίθηκος Καπνός» και εν συνεχεία ανέλαβε ο γιος του «Κοχύλι με Καπνό» που έμεινε στην Ιστορία ως ένας από τους μεγαλύτερους «οικοδόμους» της δυναστείας. Αυτός ήταν που έδωσε εντολή να χτιστεί η «Μεγάλη Σκάλα με τα Ιερογλυφικά», η οποία διηγείται τα κατορθώματα των βασιλιάδων από την ίδρυση της δυναστείας ως το 755 που χτίστηκε και πρόκειται για την εκτενέστερη επιγραφή που αποκαλύφθηκε ποτέ σε πόλη των Μάγια. Ο διάδοχός του «Γιας Πακ» ή «Πρώτο Φως της Μέρας», ο 16ος βασιλιάς, συνέχισε την οικοδόμηση της πόλης, ενώ ο διάδοχός του «Ου Σιτ Τοκ» που ανέλαβε το 822 ήταν ο τελευταίος βασιλιάς.

Η αύξηση του πληθυσμού κατά την περίοδο της μεγάλης ακμής είχε αποτέλεσμα την εξάντληση των γεωργικών πόρων, με συνέπεια οι άνθρωποι να αποψιλώνουν συνεχώς εδάφη που πλημμύριζαν τον χειμώνα και καταστρέφονταν οι σοδειές. Γύρω στο 1200 την εγκατέλειψαν και οι τελευταίοι αγρότες και το Κοπάν αφέθηκε στην αγκαλιά της άγριας ζούγκλας.

Ο αρχαιολογικός χώρος

Η κοιλάδα του Κοπάν κατοικήθηκε από την πρώτη χιλιετία π.Χ., δεν αποτέλεσε όμως περιοχή των Μάγια πριν από το 400 μ.Χ. Μεταξύ 5ου και 9ου αιώνα μ.Χ. το Κοπάν έφτασε στο ζενίθ της ακμής του. Τα ερείπια περιγράφονται για πρώτη φορά το 1576, σε ένα γράμμα του Ντιέγκο Γκαρσία ντε Παλάσιος προς τον ισπανό βασιλιά Φελίπε Β', που έγινε γνωστό στα 1860. Οπως αναφέρεται, τότε ζούσαν στην περιοχή μόλις πέντε οικογένειες που δεν γνώριζαν τίποτα για τα αρχαία ερείπια. Τρείς αιώνες αργότερα ο ισπανός στρατηγός Χουάν Γκαλιντό επισκέφθηκε την περιοχή και έκανε τον πρώτο χάρτη των ερειπίων. Ηταν όμως οι Αμερικανοί Στέφενς και Κέιθεργουντ που έστρεψαν πάνω στο Κοπάν όλα τα φώτα με τη δημοσίευση του βιβλίου τους «Incidents of Travel in Central America, Chiapas and Yucatan» το 1841, ενώ το 1885 ο Μόντσλεϊ φωτογράφισε τον αρχαιολογικό χώρο.

Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει το κύριο κομμάτι, το Μουσείο Γλυπτικής και το «Λα Σεπουλτούρας». Στον κύριο αρχαιολογικό χώρο, μετά την είσοδο βρίσκεται το Κέντρο Επισκεπτών, όπου μπορείτε να αγοράσετε κάποιο βιβλίο με πληροφορίες, να προμηθευτείτε νερό και σάντουιτς, αλλά και να συναντήσετε τοπικούς ξεναγούς που έναντι μικρής αμοιβής θα αναλάβουν την ξενάγησή σας αν δεν έχετε έρθει οργανωμένοι.

Λίγα μέτρα πιο κάτω από το Κέντρο Επισκεπτών, ξεκινά το μονοπάτι στη φύση, όπου θα διανύσετε αρκετά μέτρα μέσα στη ζούγκλα αν το επιλέξετε για την ξενάγησή σας, ενώ σε απόσταση 400 μέτρων βρίσκεται το κεντρικό γκρουπ των οικοδομημάτων. Ο κεντρικός αρχαιολογικός χώρος περιβάλλεται σε απόσταση 24 χλμ. από 3.450 ερείπια κτιρίων, τα περισσότερα σε απόσταση περίπου 500 μέτρων από το κεντρικό γκρουπ.

Επιπλέον στην ευρύτερη ζώνη έχουν καταγραφεί 4.509 μνημεία σε 1.420 σημεία, σε απόσταση 135 χλμ. από τα κεντρικά οικοδομήματα. Από αυτές τις ανακαλύψεις οι αρχαιολόγοι συμπέραναν ότι ο πολιτισμός του Κοπάν έφτασε στο ζενίθ γύρω στα τέλη του 8ου αιώνα μ.Χ. και ότι η κοιλάδα είχε πληθυσμό πάνω από 20.000 κατοίκους, αριθμό που άγγιξε ξανά κατά τη δεκαετία του 1980.

Οι Στήλες της Μεγάλης Πλατείας

Αν και ο αρχαιολογικός χώρος στο Κοπάν είναι ένας από τους λιγοστούς της χώρας, δεν παύει να είναι πολύ σημαντικός χάρη στις μεγάλες στήλες που βρίσκονται τοποθετημένες μπροστά από κάθε πυραμίδα και βεβαίως στις Στήλες της Μεγάλης Πλατείας. Οι στήλες αυτές τοποθετούνταν από κάθε βασιλιά και παρείχαν πληροφορίες για τον ίδιο, την καταγωγή του και τα πεπραγμένα της βασιλείας του. Οι περισσότερες παριστάνουν τους βασιλείς με την τελετουργική συμβολική ενδυμασία τους στη μία πλευρά και στην άλλη το πρόσωπο που συμβόλιζε - εξαιρούνται κάποιες στήλες που στην πίσω πλευρά είναι σκαλισμένες με πολύπλοκα ιερογλυφικά.

Οι Στήλες της Μεγάλης Πλατείας χρονολογούνται από το 613-738 μ. Χ. κατά τις βασιλείες του «Καπνού Ιαγουάρου» και του «18 Κουνέλι». Από ίχνη κόκκινου χρώματος στη στήλη C που έχει μπροστά της έναν βωμό σε σχήμα χελώνας καταλαβαίνουμε ότι οι στήλες ήταν χρωματιστές. Επίσης όλες οι στήλες σε ορισμένο σημείο τους έχουν τοποθετημένες κρύπτες για τις θυσίες ή τις προσφορές.

Η στήλη Η χρονολογείται από το 721 μ.Χ. και την απεικόνισε για πρώτη φορά σε σκίτσο ο Αμερικανός Κέιθεργουντ. Η στήλη Β παριστάνει την ενθρόνιση του βασιλιά «18 Κουνέλι» σαν να αναδύεται μέσα από τα σαγόνια του ουράνιου τέρατος, συγκρίνοντας τον νεαρό διάδοχο με τον ανατέλλοντα ήλιο. Το σκήπτρο του έχει μορφή φιδιού με δύο κεφάλια και στα χέρια του κρατά το ιερό σύμβολο των θυσιών, ενώ το όλο δημιούργημα παριστάνει τη γη στη μορφή τέρατος με δύο κεφάλια.

Θεωρείται ότι η ομορφότερη είναι η στήλη Α, που χρονολογείται από το 731 μ.Χ. και πρόκειται για αντίγραφο αφού η αυθεντική βρίσκεται προστατευμένη στο Μουσείο. Η στήλη 4 αξίζει επίσης την προσοχή σας. Στη βάση του Κτιρίου 2 η στήλη D επίσης παριστάνει τον βασιλιά «18 Κουνέλι» και μάλιστα στην πίσω πλευρά της υπάρχουν δύο σειρές ιερογλυφικών, ενώ στη βάση της ένας βωμός φέρει ανάγλυφα με απεικονίσεις του Τσακ, θεού της βροχής. Προσέξτε επίσης τον βωμό G με τα δύο κεφάλια ερπετών που ανήκει στις δημιουργίες της τελευταίας περιόδου του 800 μ.Χ.

Το Μουσείο Γλυπτικής των Μάγια

Το μουσείο ξεκίνησε να λειτουργεί το 1996 και θεωρείται μοναδικό στον κόσμο για τα εκθέματα γλυπτικής τέχνης των Μάγια. Στην εσωτερική του αυλή θα δείτε μια μακέτα του κύριου αρχαιολογικού χώρου, ενώ στο εσωτερικό κατ' αρχάς θα τραβήξει την προσοχή σας το αντίγραφο της πυραμίδας Ροσαλίλα, βαμμένης σε έντονο κόκκινο χρώμα, όπως ήταν την περίοδο κατασκευής της.

Η γλυπτική κάνει την εμφάνισή της και φτάνει σε υψηλά επίπεδα στις στήλες και στους περίτεχνους ιερούς βωμούς. Οι περισσότερες στήλες που μεταφέρθηκαν εδώ για να προστατευθούν από τις καιρικές συνθήκες φέρουν ανάγλυφο πορτρέτο κάποιου βασιλέα στη μια πλευρά, ενώ στην άλλη είναι σμιλεμένες με ιερογλυφικά που εξιστορούν την περίοδο της βασιλείας του. Ολες οι στήλες συνοδεύονται από έναν βωμό, ενώ οι 16 βασιλείς του Κοπάν απεικονίζονται στον βωμό Ο που χρονολογείται το 776 μ.Χ. Παρατηρήστε τις σκαλισμένες πάνω στη πέτρα λεπτομέρειες των στηλών A, N, P και βεβαίως του βωμού Q, που έχει την πιο περίτεχνη και συμβολική διακόσμηση.

Η «Σκάλα με τα Ιερογλυφικά»

Από τα σημαντικότερα οικοδομήματα του συγκροτήματος είναι η «Σκάλα των Ιερογλυφικών», που βρίσκεται στην πυραμίδα νότια του Γηπέδου της Πελότας και είναι έργο του βασιλιά «Κοχύλι με Καπνό» κατά το 734 μ.Χ. Αν και όλο το οικοδόμημα καλύπτεται από μια μεγάλη τέντα για την προστασία του από τον καυτό ήλιο, μπορείτε ακόμη να πάρετε μιαν ιδέα. Τα 63 ανηφορικά σκαλιά διηγούνται την ιστορία της δυναστείας των βασιλέων του Κοπάν μέσα από μερικές χιλιάδες ανάγλυφα και ιερογλυφικά.

Ως σήμερα δεν έχουν πλήρως αποκρυπτογραφηθεί καθώς είναι αρκετά αυτά που είτε έχουν αποκοπεί είτε έχουν καταστραφεί. Στη βάση της Σκάλας είναι τοποθετημένη η Στήλη Μ (756 μ.Χ.) που απεικονίζει τον κατασκευαστή βασιλιά «Κοχύλι με Καπνό» με εντυπωσιακή καλύπτρα κεφαλής από φτερά, ενώ τα ιερογλυφικά στην πίσω όψη μιλούν για την έκλειψη ηλίου εκείνης της χρονιάς. Ο βωμός μπροστά στη στήλη απεικονίζει ένα ανθρώπινο κεφάλι να αναδύεται από τα σαγόνια ενός ερπετού. Τον Ιούνιο του 1989, μέσω μιας σήραγγας που άνοιξαν οι αρχαιολόγοι στο κτίσμα, ανακαλύφθηκε τάφος με διάφορα κτερίσματα, όπως αντικείμενα από νεφρίτη, καθώς και κεραμικά με ζωγραφικά σχέδια.

Το Γήπεδο της Πελότας

Κοντά στη Μεγάλη Πλατεία βρίσκεται το Γήπεδο της Πελότας που έχει το σχήμα ενός Ι και είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στην Κεντρική Αμερική. Είναι ανοιχτό στον Νότο και κλειστό με σκαλιά στον Βορρά, καθώς επίσης υπάρχει και μια στήλη. Το κυρίως γήπεδο χωρίζεται από τρία κύρια σημεία τοποθετημένα στον κεντρικό άξονα του διαδρόμου. Τρία κεφάλια μακάου - το φτερωτό σύμβολο του ημερήσιου ήλιου - είναι τοποθετημένα στο επικλινές κάθε πλευράς του γηπέδου. Το παιχνίδι της πελότας παιζόταν από δύο ομάδες αιχμαλώτων οι οποίοι χρησιμοποιώντας μόνο τα γόνατα, τους αγκώνες και τους γοφούς, φορώντας μια βαριά σιδερένια ζώνη, έπρεπε να περάσουν μια βαριά μπάλα από καουτσούκ μέσα από ένα μικρό δακτυλίδι που ήταν τοποθετημένο σε ψηλό σημείο του γηπέδου. Στο τέλος θυσιαζόταν τελετουργικά η χαμένη ομάδα ή μόνο ο αρχηγός της. Ηταν παιχνίδι περισσότερο τελετουργικό παρά αθλητικό και συμβόλιζε τον θρίαμβο της ζωής πάνω στις δυνάμεις του θανάτου. Το γήπεδο που βλέπουμε είναι το τρίτο του αρχαιολογικού χώρου, ενώ τα άλλα δύο προηγούμενα καλύφθηκαν όταν αυτό κατασκευάστηκε.

Η Ακρόπολις

Μερικά ανηφορικά σκαλοπάτια από τη «Σκάλα των Ιερογλυφικών» οδηγούν στον «Ναό των Επιγραφών» που πήρε το όνομά του από τα ιερογλυφικά με τα οποία είναι διακοσμημένοι οι τοίχοι στην κορυφή της σκάλας του. Στη νότια πλευρά του Ναού βρίσκονται η Ανατολική Πλατεία και η Δυτική Πλατεία του αρχαιολογικού χώρου.

Εδώ θα δείτε και το αντίγραφο του Βωμού Q στον φυσικό του χώρο (το αυθεντικό βρίσκεται στο Μουσείο) που απεικονίζει τους 16 βασιλείς του Κοπάν ολοκληρώνοντας με τον δημιουργό του, τον Γιας Πακ. Μάλιστα στο πίσω μέρος του βωμού σε μια κρύπτη θυσιών βρέθηκαν τα κόκαλα από 15 ιαγουάρους και πολλά μακάου που πιθανόν να θυσιάστηκαν σε δόξα του βασιλιά και των προγόνων του. Στην Ανατολική Πλατεία βρέθηκε και ο τάφος του Γιας Πακ κάτω από το Κτίριο 18, δυστυχώς συλημένος.

Η Ροσαλίλα και η Μαργαρίτα του Κτιρίου 16

Κάνοντας τομές και σκάβοντας υπόγεια τούνελ στα μνημεία οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν πέντε διαφορετικές φάσεις κτισίματος του Κοπάν. Ο,τι βλέπουμε εμείς σήμερα αφορά την τελική φάση που ανήκει μεταξύ 650 και 820 μ.Χ. Είναι γνωστό βεβαίως ότι κάθε νέος βασιλιάς Μάγια, όταν αποφάσιζε να επεκτείνει ένα οικοδόμημα, δεν γκρέμιζε το προηγούμενο παρά το κάλυπτε με την καινούργια κατασκευή. Ετσι αποκαλύφθηκε ο υπέροχος ναός Ροσαλίλα, του οποίου αντίγραφο μπορείτε να δείτε στο Μουσείο Γλυπτικής, καθώς και ο παλαιότερος ναός Μαργαρίτα, που βρέθηκε κάτω από τον Ροσαλίλα και χτίστηκε 150 χρόνια νωρίτερα. Ο κόκκινος ναός Ροσαλίλα βρέθηκε το 1989 σχεδόν σε άριστη κατάσταση από τους αρχαιολόγους που έσκαψαν σήραγγα στο κτίριο 16, το κεντρικό κτίριο της Ακρόπολης. Η Ροσαλίλα αφιερώθηκε το 571 από τον 10ο βασιλιά του Κοπάν, «Ιαγουάρο του Φεγγαριού», και θεωρήθηκε τόσο ιερή ώστε όταν χτίστηκε το Κτίριο 16 πρόσεξαν ώστε η Ροσαλίλα να μην πάθει την παραμικρή φθορά. Μπορείτε να δείτε και τις δύο πυραμίδες κατεβαίνοντας με ασφάλεια στο φωτιζόμενο τούνελ που άνοιξαν οι αρχαιολόγοι κάτω από το Κτίριο 16, όπου όχι μόνο το θέαμα είναι εντυπωσιακό αλλά προκαλεί και δέος στους επισκέπτες.

πρόσβαση:

Η πόλη Κοπάν Ρούινας απέχει µόλις 14 χλµ. από τα σύνορα µε τη Γουατεµάλα και οι περισσότεροι επισκέπτες έρχονται από το γουατεµαλέζικο Ελ Φλορίντο. Η απόσταση από την πρωτεύουσα Πόλη της Γουατεµάλα για το Ελ Φλορίντο είναι 280 χλµ., περίπου 6-7 ώρες µε πούλµαν. Αν δεν ταξιδεύετε οργανωµένα, µπορείτε να πάρετε κάποιο λεωφορείο της γραµµής από τα σύνορα για το Κοπάν Ρούινας. Αν ταξιδεύετε στην Ονδούρα, µπορείτε να έρθετε στο Κοπάν από το αεροδρόµιο της πόλης Σαν Πέδρο Σούλα, που απέχει 169 χλµ. - περίπου τρεις ώρες, µε απευθείας λεωφορείο. Την περίοδο αυτή την καλύτερη προσφορά για να πετάξετε από Αθήνα για Σαν Πέδρο Σούλα δίνει η αεροπορική εταιρεία United Airlines µέσω Μονάχου και Χιούστον µε τη συνεργασία της Lufthansa (τσεκάρετε αν χρειάζεστε βίζα Αµερικής). Μέσα στην πόλη οι αποστάσεις είναι µικρές και µετακινείστε άνετα και µε τα πόδια ή ακόµη µπορείτε να νοικιάσετε άλογο αν γνωρίζετε ιππασία.

διαμονή:

Το ξενοδοχείο «Clarion Hotel Copan Ruinas» (Copan Ruinas, τηλ.: +504 2 651 4480, 81, 82, www.clarionhotel.com/hotel-copan_ruinas) απέχει µόλις 2 χλµ. από τον αρχαιολογικό χώρο. Είναι το µεγαλύτερο ξενοδοχείο στη Δυτική Ονδούρα, διαθέτει πισίνα και όµορφο κήπο, ενώ τα δωµάτιά του είναι πλήρως εξοπλισµένα και διακοσµηµένα µε καλόγουστα έπιπλα.

Το «Hotel Marina Copan» (Copan Ruinas, τηλ.: +504 2 651 4070, 71,www.hotelmarinacopan.com) βρίσκεται κοντά στην κεντρική πλατεία της µικρής πόλης και πρόκειται για το καλύτερο ξενοδοχείο της.

Η «Hacienda San Lucas» (www.haciendasanlucas.com) είναι ένα ανακαινισµένο παραδοσιακό αγροτόσπιτο ηλικίας 100 ετών και βρίσκεται σκαρφαλωµένη σε καταπράσινο λόφο πάνω από την κοιλάδα του Κοπάν. Το οικοτουριστικό συγκρότηµα προσφέρει πολλές δραστηριότητες στη φύση, καθώς και ένα καλό εστιατόριο.

Το «Plaza Copan» (τηλ.: + 504 2 651 4039, www.plazacopanhotel.com) είναι ένα µικρό ξενοδοχείο νεοαποικιοκρατικού στυλ στην καρδιά της πόλης.

φαγητό:

Καλαµπόκι και τσίλι είναι τα πιο βασικά συστατικά της καθηµερινής διατροφής. Αλεσµένο το καλαµπόκι γίνεται αλεύρι και µε τη σειρά του πλάθεται σε τορτίγιας, ετσιλάδας, ταµάλας κ.ά. Το τσίλι νοστιµίζει τα φαγητά και η καυτερή γεύση του δροσίζει στις υψηλές θερµοκρασίες. Το παραδοσιακό πιάτο που θα δοκιµάσετε στην Ονδούρα και σερβίρεται σε όλα τα εστιατόρια είναι το «πλάτο τύπικο». Αυτό περιλαµβάνει τορτίγιες καλαµποκιού, ρύζι, φασόλια, τηγανητές µπανάνες, πατάτες, γιούκα, τυρί, κοτόπουλο ή κρέας, και ντοµάτα σαλάτα. Τα «ταχαντίτας» είναι τσιπς από τηγανητή µπανάνα και πωλούνται σε µικρά σακουλάκια σχεδόν σε κάθε γωνιά των δρόµων και ταιριάζουν πολύ όµορφα µε την τοπική µπίρα «Νασιονάλ». Η «σόπα ντε µοντόνγκο» είναι η κυριακάτικη επίσηµη σούπα του τραπεζιού και είναι η ονδουριάνικη εκδοχή του πατσά, καθώς γίνεται από στοµάχι ζώου.

http://www.tovima.gr

Μονεμβασιά: Στο φως των κεριών

Ένα ταξίδι στη μαγεία και το μυστήριο που πλανάται πάνω από την μεσαιωνική καστροπολιτεία

Τη ζήλεψαν τόσοι και τόσοι κατακτητές που αγωνίστηκαν να την κάνουν δική τους. Τώρα τη ζηλεύουν πλήθος επισκεπτών γιατί είναι τόσο όμορφη που δεν έχουν ελπίδες να την κάνουν δική τους, παρά μόνο να πάρουν μαζί τους μια απίθανη γιορταστική ανάμνηση από τα άνθη της πέτρας και των αναστάσιμων φλογών…

Η μαγεία και το μυστήριο της σιωπής

Το Κάτω Κάστρο κοιμάται αγκαλιά με τη σιωπή του: «Τοπίο σκληρό σαν τη σιωπή» μονολογούσε ο ποιητής. Μόνο ο ήλιος κάνει «θόρυβο» στον ορίζοντα, όσο θόρυβο μπορεί να κάνει ο ήλιος που αφήνει το επισκεπτήριό του προβάλλοντας από τα σύννεφα. 

Αυτό όμως είναι αρκετό να γλυκάνει το τοπίο, κάνοντας την εκκλησιά της Παναγίας πραγματικά Χρυσαφίτισσα. Κι η θάλασσα κάνει έναν γλυκό θόρυβο, καθώς νανουρίζει την πολιτεία που κοιμάται ακόμη μέσα στο λίκνο των αιώνων. Πίσω, το Επάνω Κάστρο, στα χρώματα της άνοιξης στέκει ακόμη πιο σιωπηλό. 

Είναι ξημέρωμα, αλλά εδώ πάνω λίγοι επισκέπτες ανεβαίνουν το οχυρωμένο καλντερίμι και αυτοί δεν μιλούν ανάμεσα στα ερείπια. Αν δεν φυσούσε τόσο δυνατά ο αγέρας, ίσως ακουγόταν το μολύβι του Πάβλου Χαμπίδη, του ζωγράφου με όλα τα στοιχεία παλιού περιηγητή του θρυλικού Grand Tour των ευρωπαίων ευγενών, που σκιτσάριζε συγκρατώντας με κόπο τα χαρτιά του τη ριψοκίνδυνη Αγία Σοφία. 

Τίποτε δεν είναι ικανό να σε εμποδίσει να προσπαθήσεις να κρατήσεις για πάντα μέσα σου τη μαγεία του «υπερνεφέλου φρουρίου» της Μονεμβασιάς που η Εβδομάδα των Παθών και της Ανάστασης ενισχύει το μυστήριο του… 

Ρομαντική συμφωνία στο Επάνω Κάστρο

Υπάρχει ένα σημείο μαγευτικής θέας των τειχών, των σπιτιών, των εκκλησιών και της θάλασσας της Μονεμβασιάς. Και όχι μόνο ένα σημείο, αλλά ένα ολόκληρο «φιδωτό» καλντερίμι που ανηφορίζει για Επάνω Κάστρο, τον Γουλά, όπως αλλιώς το λένε.

Το οχυρωμένο μονοπάτι είναι λαξευμένο στον βράχο και κάθε «βόλτα» του είναι μία πρόκληση να στραφείς προς τα πίσω και να απολαύσεις μία ακόμα εικόνα της καστροπολιτείας. Κάποιες στέγες αποκαλύφθηκαν, ένα σκάφος εμφανίστηκε στη θάλασσα έξω από τα τείχη και το φως πάνω στον πολυκαιρισμένο τρούλο της Μυρτιδιώτισσας πέφτει διαφορετικά. Τώρα και η Πέρα Ντάπια φαίνεται καλύτερα…

Ετσι, σκιά τη σκιά που δημιουργούν τα αναμμένα ακόμα φανάρια μέσα στα σοκάκια, εικόνα την εικόνα, ο μοναχικός, συνήθως, επισκέπτης φτάνει στη γαλαρία του Επάνω Κάστρου και τη διαβαίνει για να βρεθεί σε έναν διαφορετικό κόσμο, στην επικράτεια των ερειπίων και της σιωπής. Από τον 6ο αιώνα ως το 1911 που αποχώρησε ο τελευταίος κάτοικος υπήρχε εδώ ζωή. Τώρα, η πιο ζωντανή εικόνα είναι της εκκλησίας της Αγίας Σοφίας στην άκρη του βράχου που γκρεμίζεται από 200 τόσα μέτρα ύψος ως τα κύματα. Πραγματικά μοναδική εικόνα.

Τείχος-τείχος φτάνεις στις ακραίες πολεμίστρες. Σε μία ρομαντική συμφωνία όπως είναι η Μονεμβασιά, είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις την πιο ρομαντική νότα. Σίγουρα όμως η θέα της ανατολής του ήλιου από τον πολεμικό πύργο ψηλά πάνω από τη θάλασσα με απεριόριστη θέα μέχρι τον ορίζοντα που προβάλλει ο κόκκινος δίσκος είναι ξεχωριστή εμπειρία.

Στον λαβύρινθο των ονείρων

Είναι ματαιοπονία να επιχειρήσει κανείς να υποδείξει με ακρίβεια συγκεκριμένες διαδρομές μέσα σε αυτόν τον γοητευτικό λαβύρινθο που το κάθε σοκάκι του οδηγεί τον επισκέπτη και σε μια έκπληξη.

Ακολουθώντας όμως τη συνέχεια του κεντρικού καλντεριμιού και μετά την πλατεία με τον Ελκόμενο και το Αρχαιολογικό Μουσείο, εύκολα ο επισκέπτης θα βρει στα δεξιά του τη δίκλιτη εκκλησία της Αγίας Αννας (κτίσμα της ενετικής περιόδου με το ένα κλίτος γκρεμισμένο) και πιο κάτω την εκκλησία του Αγίου Νικολάου (του 1200 περίπου), η οποία δεν λειτούργησε ποτέ ως εκκλησία, γιατί, σύμφωνα με την παράδοση, εκεί έγινε κατά τη διάρκεια της κατασκευής της ένα έγκλημα, μια δολοφονία.

Δεν μπήκαν ποτέ εικόνες και λειτούργησε ως σχολαρχείο. Τώρα λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος και η πρώτη έκθεση ήταν αφιερωμένη στον Γιάννη Ρίτσο που ανήκε ψυχή τε και σώματι στη Μονεμβασιά.

Το κεντρικό καλντερίμι καταλήγει στην ανατολική πύλη του κάστρου. Από εδώ ξεκινά ένα άλλο καλντερίμι το οποίο κατηφορίζει προς την Πέρα Τάπια - η τάπια έχει την έννοια της πλατείας - όπου βρίσκεται η κάτασπρη εκκλησιά της Παναγιάς της Χρυσαφίτισσας, τα παλιά κελιά της οποίας έχουν μετατραπεί σε ξενώνα.

Η Παναγία η Χρυσαφίτισσα έχει και αυτή τη δική της ξεχωριστή ιστορία. Η εικόνα της, λέει η παράδοση, πέταξε από τα Χρύσαφα της Σπάρτης και προσγειώθηκε στο σημείο όπου είναι σήμερα το παρεκκλήσι με το πηγάδι. Η εκκλησία κτίστηκε το 1600, πάνω στα ερείπια της Παναγιάς Μονεμβασιώτισσας που είχαν κάψει οι Τούρκοι το 1540.

Στην Πέρα Τάπια ο επισκέπτης βρίσκεται κοντά στο τείχος της θάλασσας και από εδώ μπορεί να βαδίσει κατά μήκος του προς το Πορτέλο - το μοναδικό σημείο εξόδου στη βραχώδη ακτή - και τη Δώθε Τάπια. Στη Δώθε Τάπια βρίσκονται το χαμάμ, η Αγία Σωτήρα και η δίκλιτη εκκλησία των Αγίων Δημητρίου και Αντωνίου, η οποία λειτουργείται ως σήμερα. Από εδώ ο επισκέπτης μπορεί να χαθεί στα στενά, προτού επιστρέψει στην κεντρική πλατεία.

Μια άλλη σπουδαία εκκλησιά της Μονεμβασιάς είναι η πέτρινη Μυρτιδιώτισσα, η οποία κτίστηκε το 1690. Η εικόνα της μεταφέρθηκε εδώ από τα Κύθηρα και ονομάστηκε έτσι γιατί βρέθηκε μέσα σε μυρτιές. Αργότερα ονομάστηκε «Παναγία Κρητικιά» επειδή τον 17ο αιώνα εγκαταστάθηκαν γύρω της πολλοί Κρητικοί. Το τέμπλο της είναι μεγάλης τέχνης και μεταφέρθηκε εδώ στις αρχές του αιώνα μας από τον Ελκόμενο Χριστό.

Ο επισκέπτης βρίσκεται μπροστά στην εκκλησία της Παναγίας στρίβοντας αριστερά από το κεντρικό καλντερίμι. Συνεχίζοντας δεξιά, μπροστά από την εκκλησία, και το πρώτο σοκάκι αριστερά, ο επισκέπτης αρχίζει να ανηφορίζει προς τα σκαλοπάτια που οδηγούν στην πύλη των τειχών της Ανω Πόλης.

Η Βενετία κρατά νόστιμη τη «Ματούλα»

Το βράδυ της Ανάστασης η πολύ νόστιμη μαγειρίτσα σερβίρεται στη «Ματούλα», απέναντι από τον Ελκόμενο. Γύρω υπάρχουν στεφάνια που έχει πλέξει ο μπαρμπα-Μήτσος και στην παλιά αφίσα πλέκει η Ματούλα Ρίτσου. Αυτή μαγείρευε εδώ από το 1952 και έκανε αυτή την ταβέρνα ένα από τα «μνημεία» του κάστρου.

Τώρα συνεχίζει επάξια η ανιψιά της, η Βενετία. Αυτή έχει τη συνταγή για τη μαγειρίτσα, όπως και για πολλές άλλες νοστιμιές. Τα αντιπροσωπευτικά της Μονεμβασιάς σαΐτια (χόρτα, σπανάκι, δυόσμος, λάπαθο, μυρώνια, τυλιγμένα σε φύλλο πασπαλισμένο με τυρί), απίθανους λαχανοντολμάδες, ντολμάδες με αμπελόφυλλα, αρνάκι στο φούρνο με πατάτες, γαρδουμπίτσες, κεφτεδάκια, μοσχαράκι με χυλοπίτες, χοιρινό κρασάτο με πορτοκάλι, εξαιρετική φασολάδα και όλα αυτά μαζί με αγιωργίτικο της Οινοποιητικής Μονεμβάσιας του Γ. Τσιμπίδη, εμφιαλωμένο για τη «Ματούλα».

Ζώντας την ιστορία του κάστρου

Εχει μείνει ότι από τη Μονεμβασιά πέρασαν δύο βυζαντινοί αυτοκράτορες, αλλά δεν ξέρουμε ακριβώς ποιοι. Ο Ανδρόνικος Β' αναφέρεται συχνά και λένε ότι οι ξύλινοι θρόνοι που υπήρχαν πριν από πολλά χρόνια στον Ελκόμενο έγιναν για εκείνον και την αυτοκράτειρα.

Ο Ανδρόνικος Β' είναι πιθανόν να πέρασε από τη Μονεμβασιά το έτος 1300 και σύμφωνα με το συναξάρι που μνημονεύει το πέρασμά του χάρισε στην πόλη την εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας για να είναι προστάτιδά της: «Ανδρόνικος ο αυτοκράτωρ (…) ιθύνοντας τα σκήπτρα της βασιλείας εις τους 1300 (…) απέρασεν εις την Πελοπόννησον (…) κάμνονας πολλάς αγαθοεργίας και χαρίζοντας βασιλικάς δωρεάς (…) εξαιρέτως δε εις τους πολίτας της Μονεμβασίας έδωκε πολλάς τιμάς και χαρίσματα, ωσάν που ήσαν άνδρες γενναίοι και αγχίνοες» (Χάρις Α. Καλλιγά, Μονεμβασιά μία βυζαντινή πόλις-κράτος).

Οι αυτοκράτορες και οι άλλοι υψηλοί επισκέπτες θα φιλοξενήθηκαν σε κάποιο από τα σπίτια του κάστρου. Ισως στο πιο σημαντικό κτίσμα του, αυτό που τώρα φιλοξενεί τους επισκέπτες του ξενώνα της Δέσποινας και του Βασίλη Αρδάμη, που ήταν το κυβερνείο του κάστρου επί Ενετών και το διοικητήριο επί τουρκοκρατίας. Στη διάρκεια της αναστήλωσης του κτιρίου βρέθηκε ένα μοναδικό στον κόσμο βυζαντινό νόμισμα του 711, το οποίο εκτίθεται στο Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας.

Στο σαλόνι ενός από τους χώρους διαμονής υπάρχει το πηγάδι του συγκροτήματος, 800 ετών, με το αυθεντικό μαρμάρινο στόμιό του, αντίγραφο του οποίου υπάρχει στο Μουσείο της Κωνσταντινούπολης. Στον ψηλό πύργο του συγκροτήματος - του μοναδικού στο κάστρο - ο επισκέπτης κοιμάται τριγυρισμένος από επτά παράθυρα.

Μοναδική είναι επίσης και η μεγάλη βεράντα πάνω από το κάτω τείχος, που πολλοί την αποκαλούν «μπαλκόνι της Μεσογείου». Στον ξενώνα ζεις την ιστορία της Μονεμβασιάς και γι' αυτό φροντίζουν όχι μόνο τα κτίσματα, αλλά και η Δέσποινα και ο Βασίλης που σου μιλούν με τόση θέρμη γι' αυτήν, αφού τη ζουν και οι ίδιοι.

Ο Ελκόμενος Χριστός και ο «Ιούδας»

Εφέτος θα είναι η πρώτη χρονιά ύστερα από 32 χρόνια που «ίσως η σπουδαιότερη Σταύρωση σε φορητή εικόνα», κατά τον κυρ-Φώτη Κόντογλου, θα βρίσκεται στο «σπίτι» της, στην εκκλησιά που από αυτήν πήρε το όνομά της, του Ελκόμενου Χριστού.

Η εικόνα, του 1400, είχε κλαπεί και επέστρεψε. Θα λείπει όμως ο μπαρμπα-Μήτσος, ο μάστορας του δρώμενου με τον «Ιούδα», και όλοι νοιάζονται πώς θα γίνει εφέτος αυτό το χαρακτηριστικό έθιμο το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα. Ο μπαρμπα-Μήτσος, ο οποίος πουλούσε στο σοκάκι της μέσης την καλύτερη ρίγανη από το Επάνω Κάστρο, όταν περνούσε την πύλη της καστροπολιτείας έλεγε ότι πάει στο εξωτερικό. Και τώρα, στα 95 χρόνια του, αρρώστησε και ήλθε στην Αθήνα, στα παιδιά του.

Αυτός όμως μόνο ήξερε την τέχνη να γεμίζει με μπαρούτι από τη Δημητσάνα και να καίει τον Ιούδα κρεμασμένο στη μουριά, έξω από τον Ελκόμενο. Εψαχνε τις τσέπες του ανδρείκελου, έβρισκε τα αργύρια που ο ίδιος είχε βάλει και γινόταν έξαλλος: «Πήρες χρήματα για να προδώσεις τον Χριστό; Τώρα θα δεις τι θα σου κάνω»... Και έβαζε φωτιά στις εφημερίδες που τύλιγαν τα παπούτσια του Ιούδα.

Οι εκρήξεις προχωρούσαν προς τα πάνω και γίνονταν όλο και πιο σφοδρές, ώσπου έμενε ο σκελετός του ανδρείκελου να κρέμεται στη μουριά. Ο μπαρμπα-Μήτσος το είχε καημό να βρεθεί κάποιος νεότερος να συνεχίσει αυτό το έθιμο που έχει βίο αιώνων και όλοι εύχονται αυτός να βρεθεί από εφέτος.

Την προηγούμενη νύχτα της Ανάστασης τα σοκάκια πλημμυρίζουν από το Αγιο φως που ενώνεται με τα παλιομοδίτικα φανάρια. Το προηγούμενο βράδυ, της Μεγάλης Παρασκευής, τα φανάρια του Επιταφίου διέγραψαν την πορεία τους στην αγορά, έφθασαν στην πύλη και άρχισαν να κατηφορίζουν προς το τείχος, στη Μικρή Ντάπια, μετά πέρασαν από τη Μεγάλη Ντάπια και τη Χρυσαφίτισσα και επέστρεψαν στον Ελκόμενο. Ολοι κρατούσαν τα κεριά τους και κάποιοι δεν είχαν ακόμη κινηθεί από τη θέση τους όταν ο επιτάφιος επέστρεψε στην εκκλησιά.

Πρόσβαση

Οδικώς από την Αθήνα 330 χλµ.

Διαμονή

Μέσα στο κάστρο, στις σουίτες του νεόκτιστου «Λικίνια» (τηλ. 27320 61939, www.likinia.gr), στο επίσης νέο «Theopfano Art Hotel» (τηλ. 6946 207.515, theophano.gr), στους κλασικούς ξενώνες «Βυζαντινό» (τηλ. 27320 61351, hotelbyzantino.com), «Κελάρι» (τηλ. 27320 61695, kelari-monemvasia.gr), «Μαλβάζια» (τηλ. 27320 63007,malvasia-hotel.gr).

Στον βράχο της Μονεµβασιάς, στο ξενοδοχείο «Λαζαρέτο» (τηλ. 27320 61991-4, lazareto.gr).

Φαγητό

Μέσα στο κάστρο, στο «Κανόνι» και στη «Μαριάνθη».

http://www.tovima.gr