.png "English"){kind=small}
Στο κέντρο περίπου της Πάρου και σε υψόμετρο 250 μέτρων, βρίσκεται χτισμένο ένα από τα πιο όμορφα και καλοδιατηρημένα χωριά του νησιού, οι Λεύκες.
Με τα χαρακτηριστικά σπιτάκια της Κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής, τις μικρές αυλές με τα ασβεστωμένα πεζούλια και τα πολύχρωμα λουλούδια, τα εκκλησάκια και τα πλακοστρωμένα σοκάκια, το χωριό μοιάζει να έχει παραμείνει ανέγγιχτο από το χρόνο και τις επιπτώσεις της τουριστικής ανάπτυξης που υφίσταται όλο το υπόλοιπο νησί.
Με την αρχοντική ηρεμία και τη γαλήνη που αποπνέει το χωριό, αποτελεί μια όαση στην πολυκοσμία και τον συνωστισμό που παρατηρείται στην Πάρο, αλλά και μια αφορμή για περιπλάνηση πίσω στο χρόνο, μέσα από τα πλακόστρωτα σοκάκια και τις λουλουδιασμένες αυλές.
Το χωριό ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα από πρόσφυγες που ήρθαν από την Κρήτη και την Πελοπόννησο και ντόπιους που κατέφυγαν εκεί για να προστατευτούν από τους πειρατές. Τότε ονομαζόταν Ύρια. Βρίσκεται σε απόσταση 11 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα Παροικιά και περιβάλλεται από ελαιώνες, αμπελοκαλλιέργειες και μικρές δασικές εκτάσεις με χαρακτηριστικότερη το πευκοδάσος που καλύπτει τη μία πλευρά.
Στις κορυφές των γύρω λόφων βρίσκονται εννέα ανεμόμυλοι, από τους οποίους κάποιοι έχουν επισκευαστεί και έχουν μετατραπεί σε κατοικίες. Τη νύκτα οι ανεμόμυλοι φωτίζονται και προσφέρουν ένα εντυπωσιακό θέαμα όπως στέκονται σαν άγρυπνοι φρουροί περιμετρικά γύρω από το χωριό. Τα αυτοκίνητα δεν επιτρέπονται μέσα στο χωριό, υπάρχει χώρος για παρκάρισμα έξω.
Σήμα κατατεθέν του χωριού αποτελεί το παραδοσιακό καφενείο στην κεντρική πλατεία, ένα νεοκλασικό κτίριο σε σκούρο κίτρινο χρώμα με κεραμίδια. Αρκετά νεοκλασικά κτίρια του χωριού είναι διατηρημένα σε καλή κατάσταση. Υπάρχουν και δύο αξιόλογα μουσεία, το Λαογραφικό Μουσείο και το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού του Αιγαίου. Πολλές βυζαντινές εκκλησίες, παρεκκλήσια και μοναστήρια από τον 16ο, 17ο και 18ο αιώνα βρίσκονται διάσπαρτα στο χωριό και στην ευρύτερη περιοχή.
Μέσα στο χωριό βρίσκεται ο μαρμάρινος μητροπολιτικός Ναός της Αγίας Τριάδας με ενδιαφέρουσες βυζαντινές εικόνες, σε μικρό ύψωμα στην άκρη του χωριού που ξεχωρίζει από κάθε γωνιά. Βρίσκονται ακόμα οι εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής, που ήταν η πρώτη εκκλησία που χτίστηκε στο χωριό, του Χριστού, του Αγίου Σπυρίδωνα, της Αγίας Θεοκτίστης, της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Δημητρίου, της Παναγίας, της Βηθλεέμ, του Αγίου Χρυσοστόμου, του Αγίου Ιακώβου.
Το χωριό ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα από πρόσφυγες που ήρθαν από την Κρήτη και την Πελοπόννησο και ντόπιους που κατέφυγαν εκεί για να προστατευτούν από τους πειρατές. Τότε ονομαζόταν Ύρια. Βρίσκεται σε απόσταση 11 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα Παροικιά και περιβάλλεται από ελαιώνες, αμπελοκαλλιέργειες και μικρές δασικές εκτάσεις με χαρακτηριστικότερη το πευκοδάσος που καλύπτει τη μία πλευρά.
Στις κορυφές των γύρω λόφων βρίσκονται εννέα ανεμόμυλοι, από τους οποίους κάποιοι έχουν επισκευαστεί και έχουν μετατραπεί σε κατοικίες. Τη νύκτα οι ανεμόμυλοι φωτίζονται και προσφέρουν ένα εντυπωσιακό θέαμα όπως στέκονται σαν άγρυπνοι φρουροί περιμετρικά γύρω από το χωριό. Τα αυτοκίνητα δεν επιτρέπονται μέσα στο χωριό, υπάρχει χώρος για παρκάρισμα έξω.
Σήμα κατατεθέν του χωριού αποτελεί το παραδοσιακό καφενείο στην κεντρική πλατεία, ένα νεοκλασικό κτίριο σε σκούρο κίτρινο χρώμα με κεραμίδια. Αρκετά νεοκλασικά κτίρια του χωριού είναι διατηρημένα σε καλή κατάσταση. Υπάρχουν και δύο αξιόλογα μουσεία, το Λαογραφικό Μουσείο και το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού του Αιγαίου. Πολλές βυζαντινές εκκλησίες, παρεκκλήσια και μοναστήρια από τον 16ο, 17ο και 18ο αιώνα βρίσκονται διάσπαρτα στο χωριό και στην ευρύτερη περιοχή.
Μέσα στο χωριό βρίσκεται ο μαρμάρινος μητροπολιτικός Ναός της Αγίας Τριάδας με ενδιαφέρουσες βυζαντινές εικόνες, σε μικρό ύψωμα στην άκρη του χωριού που ξεχωρίζει από κάθε γωνιά. Βρίσκονται ακόμα οι εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής, που ήταν η πρώτη εκκλησία που χτίστηκε στο χωριό, του Χριστού, του Αγίου Σπυρίδωνα, της Αγίας Θεοκτίστης, της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Δημητρίου, της Παναγίας, της Βηθλεέμ, του Αγίου Χρυσοστόμου, του Αγίου Ιακώβου.
Έξω από το χωριό βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου με τον χαρακτηριστικό γαλάζιο τρούλο του μέσα σε ένα όμορφο δασάκι με πεύκα και η εκκλησία της Παναγίας της Υπαπαντής, που ήταν παλιότερα μοναστήρι και που οι ντόπιοι αποκαλούν "Παναγία στα κελλιά". Στο λόφο δυτικά του χωριού βρίσκεται το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία και ακριβώς πίσω από το λόφο αυτό υψώνεται το ψηλότερο βουνό του νησιού, ύψους 771 μέτρων, στην κορυφή του οποίου βρίσκονται οι Ιεροί Ναοί των Αγίων Πάντων και του Προφήτη Ηλία.
Το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, γνωστό και ως ο Άγιος Ιωάννης του Καπαρού, βρίσκεται κάτω και πριν από τους Άγιους Πάντες, μέσα σε μία καταπράσινη όαση από καρποφόρα δέντρα, αμπέλια, λουλούδια και πολλά νερά. Τα μοναστήρια της Αγίας Κυριακής, του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και του Αγίου Μηνά με μεγάλη ιστορία και παράδοση, σήμερα απλά συντηρούνται χωρίς μοναχούς ενώ το μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων είναι γυναικεία κοινοβιακή μονή και του Αγίου Γεωργίου μετά την ανακαίνισή του επανδρώθηκε με μοναχούς.
Όλα τα μοναστήρια είναι κτισμένα σε καταπληκτικές τοποθεσίες με μοναδική θέα. Καταπληκτική είναι και η θέα από την κορυφή του βουνού στους Άγιους Πάντες, από όπου μπορεί να θαυμάσει κανείς όμορφες παραλίες της Πάρου και όλα τα γύρω Κυκλαδικά νησιά. Μια ενδιαφέρουσα πρόταση είναι η πεζοπορία στο Βυζαντινό μονοπάτι που ενώνει τις Λεύκες με τον Πρόδρομο.
Βυζαντινό αποκαλείται ένα μονοπάτι που χρησιμοποιούσαν παλιά οι κάτοικοι των Λευκών για να κατέβουν στη θάλασσα. Κατασκευάστηκε πριν από 1000 χρόνια, είναι στρωμένο με μαρμάρινες πλάκες και προσφέρει πανοραμική θέα της περιοχής και των γύρω νησιών.
Βυζαντινό αποκαλείται ένα μονοπάτι που χρησιμοποιούσαν παλιά οι κάτοικοι των Λευκών για να κατέβουν στη θάλασσα. Κατασκευάστηκε πριν από 1000 χρόνια, είναι στρωμένο με μαρμάρινες πλάκες και προσφέρει πανοραμική θέα της περιοχής και των γύρω νησιών.
Έξω από τις Λεύκες στον οικισμό Μαράθι υπάρχουν τα αρχαία λατομεία του μοναδικού παριανού μαρμάρου που είχε γίνει περιζήτητο από πολλούς μεγάλους γλύπτες της αρχαιότητας λόγω της εξαιρετικής διαφάνειας και διαύγειάς του. Το παριανό μάρμαρο επιτρέπει στο φως να φθάσει σε βάθος 3,5 εκατοστών, όταν το αντίστοιχο πεντελικό επιτρέπει σε βάθος μόλις 1,5 εκατοστών.
Πολλά σημαντικά μνημεία της αρχαιότητας έγιναν από παριανό μάρμαρο, όπως ο Ερμής του Πραξιτέλη, η Αφροδίτη της Μήλου, ο ναός του Απόλλωνα στη Δήλο, ο ναός του Δία στην Ολυμπία, οι Κόρες της Ακρόπολης.
Η οικονομική ανάπτυξη του νησιού βοηθήθηκε πάρα πολύ από την εμπορία του μαρμάρου αυτού. Τα λατομεία λειτουργούσαν από την πρωτοκυκλαδική περίοδο μέχρι τον 19ο αιώνα. Το μάρμαρο λεγόταν «λυχνίτης» γιατί η διαδικασία εξόρυξής του γινόταν μέσα από βαθιές στοές που φωτίζονταν με λύχνους.
Οι στοές αυτές διακρίνονται ακόμη όπως διακρίνονται και επιγραφές από διάφορους γλύπτες της αρχαιότητας. Ο συνδυασμός της όμορφης φύσης και του παραδοσιακού κυκλαδίτικου στοιχείου που έχει διατηρηθεί σχεδόν αναλλοίωτο, χαρίζει στις Λεύκες μια ξεχωριστή γοητεία.
Η οικονομική ανάπτυξη του νησιού βοηθήθηκε πάρα πολύ από την εμπορία του μαρμάρου αυτού. Τα λατομεία λειτουργούσαν από την πρωτοκυκλαδική περίοδο μέχρι τον 19ο αιώνα. Το μάρμαρο λεγόταν «λυχνίτης» γιατί η διαδικασία εξόρυξής του γινόταν μέσα από βαθιές στοές που φωτίζονταν με λύχνους.
Οι στοές αυτές διακρίνονται ακόμη όπως διακρίνονται και επιγραφές από διάφορους γλύπτες της αρχαιότητας. Ο συνδυασμός της όμορφης φύσης και του παραδοσιακού κυκλαδίτικου στοιχείου που έχει διατηρηθεί σχεδόν αναλλοίωτο, χαρίζει στις Λεύκες μια ξεχωριστή γοητεία.
